به گزارش آسیانیوز، علی زنداکبری: شاید در هیچ برهه زمانی در تاریخ سیاست معاصر دنیا کشورهای مختلف درگیر یک توافق به اصطلاح اتمی در ظاهر و کاملا سیاسی در باطن نبوده است آن توافقی که به نام برجام در سال 2015 میان ایران و کشورهای پنج بعلاوه یک مورد نظر بود توافقی فنی، تخصصی و اقتصادی با رگه هائی از سیاست بود که طی تعاملی نفس گیر به سختی حاصل شد، هرچند با نوساناتی راه خود را ادامه می داد و به تضارب کلامی میان سیاستمداران منجر می شد اما همه طرفها می دانستند که درگیری های لفظی بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد تا حقیقی.
با به روی کار آمدن دولت جمهوریخواه آمریکا به ریاست ترامپ، تصمیمات و نوع برخورد آمریکائی ها با رویدادهای جهانی تغییر پیدا کرد آنها با اتخاذ سیاست های تهاجمی وغیر منطقی یک طرفه از برجام خارج و غیر قابل اعتماد بودن سیاستمداران آمریکائی را به وضوح نشان دادند تا آنجا که حتی متحدان سرسخت خود را نیز دربهت فرو بردند.
معادلات جهانی ومنطقه حساس خاورمیانه به هم خورد و سپس بحرانهائی به تناوب شکل گرفت که نتایجش نابهنجارش طی دو سال اخیر خود را نشان داده است.
ایران چقدر به احیای برجام نیاز دارد؟
با توجه به مفاد برجام ایران عملا طی دو الی سه سال آینده مشکلی برای فعالیت های هسته ای خود ندارد و در حال حاضر نیز غنی سازی خود را به حد مورد نظرش رسانده است از سوی دیگر تحریم های همه جانبه کلاس خود آموخته ای شده تا ایران علیرغم تمام بحرانها، استراتژی حل مشکلات با تکیه بر امکانات داخلی را فرا بگیرد، در حال حاضر کشور در حال فروش نفت خود به هر طریق ممکن است و چون گذشته مشکل دور زدن تحریم ها به منظور تامین نیازهای خود را ندارد، کشورهای حاشیه خلیج فارس چه غیر علنی و چه علنی تعاملات خود را با ایران انجام می دهند.
مرزهای ایران با همسایگان مشکلی جهت ورود و خروج اجناس به خصوص از طریق عراق، افغانستان و ترکمنستان ندارد، هرچند شاید ترکیه نیز همانند بعضی از کشورهای حاشیه خلیج فارس ظواهری از خصومت اقتصادی با ایران را به بهانه تحریمها نشان دهد اما عملا مراودات خود را با ایران انجام می دهد.
از سویی چین و روسیه نیزعلیرغم تمام سیاست بازیهای خود به واسطه موقعیت ژئوپلیتکی و اقتدار منطقه ای ایران، شرکای تجاری بزرگی برای کشور شده اند ضمن آنکه روسیه به واسطه جنگ با اوکراین به ایران وابستگیهای بیشتری نیز پیدا کرده است.
به یاد داشته باشیم که این آمریکا بود که یکطرفه از برجام خارج شد لذا احیای برجام برای ایران به هیچ عنوان پایدار نیست آمریکا عملا زیر توافق خود زد و اروپا نیز فقط به صحبتهای تبلیغاتی اکتفا نمود و سیستم مالی(اینستکس) را که قرار بود راه اندازی کند به فراموشی سپرد.
تقریبا دو ماه و نیم دیگر انتخابات میان دوره ای مجلس نمایندگان و سنا در آمریکا صورت می گیرد و از دست رفتن اکثریت دموکرات در هر دو نهاد می تواند هر توافقی توسط دولت بایدن را از بین ببرد و حتی در صورت حفظ اکثریت در دو مجلس ذکر شده زمان زیادی تا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی نمانده است و جمهوریخواهان علنا اعلام کرده اند که در صورت پیروزیشان مجددا از برجام خارج می شوند.
این در حالی است که اگر قرار باشد ایران به احیای برجام بازگردد از فعالیتهای برنامه ریزی شده اش باز خواهد ماند و مجددا هم برجام را از دست داده و هم زمان را. لذا فعال شدن مجدد برجام تنها با کسب تضامین لازم که از پشتوانه ای محکم برخوردار باشد علاوه بر حفظ عزت ملی و تامین خواسته های مشروع ایران می تواند راهگشای مشکلات کشور خصوصا در زمینه اقتصاد و محیط زیست باشد.
چرا آمریکا مشتاقترین کشور برای احیای برجام است؟
شاید بتوان آمریکا را به سبب مشکلات عدیده ای که دارد مشتاقترین کشور برای احیاء و برگشت به برجام دانست. چراکه دولت بایدن در پایینترین سطح محبوبیت از زمان استقرار خود است، احیاء برجام علاوه بر آنکه منجر به کسب اعتبار دولت بایدن می شود موضوع خوبی برای فضاسازی رسانه ای برای دولتی می شود که با خروجش از افغانستان و جنگ اوکراین وجه مقتدرانه ایالات متحده را به شدت خدشه دار کرده است و از سویی کمک حالی خواهد بود تا شاید منجر به موفقیت در انتخابات میان دوره ای مجلس نمایندگان و مجلس سنا برای دموکراتها گردد انتخاباتی که تا الان شکست دموکراتها در آن قطعی به نظر می رسد.
در حال حاضر با وجود بحران اوکراین، درگیری سیاسی اقتصادی با چین و مشکلات داخلی در آمریکا، توافق با ایران می تواند یکی از دغدغه های این کشور را در سطح بین المللی کاهش داده و شعار "متوقف کردن ایران هسته ای" نیز مصارفی همچون همراه کردن رژیم اشغالگر قدس با دولت بایدن و راضی نمودن افکار عمومی را نیز در بر داشته باشد.
احیای برجام اولویت اروپا
اروپا در یکی از بدترین دوران حیات خود به سر می برد عدم وجود اطمینان از سوخت مورد نیازشان با توجه به نزدیک شدن فصل سرما، سقوط ارزش یورو، مشکلات اقلیمی و اقتصادی، لزوم حمایت از اوکراین، درگیری با روسیه، بحران مهاجران ... از جمله بزرگترین مشکلات اروپائیان است از اینرو قاره سبز به هیچ عنوان ظرفیت تحمل بحران دیگری همراه با عواقب ناشی از آن را ندارد.
اروپائیان به خوبی واقفند که ایران ممکن است هر گونه اقدام اسرائیل به هر بهانه ای را بی پاسخ نخواهد گذاشت و جلوگیری از این مهم تنها با احیای برجام ممکن است؛ چرا که تنها بهانه روی میز برای تل آویو دستیابی ایران به چیزی است که بارها اعلام کرده قصد تولید آن را ندارد و حسن نیت خود را نیز بارها اثبات نموده از اینرو هر جنگ دیگری به مثابه آواریست بر آرامش امنیتی و اقتصادی اروپائیانی که هنوز درگیر مصائب جنگ اوکراینند و احیای برجام حداقل آنها را از فاجعه ای دیگر نجات خواهد داد.
کشورهای سراسر جهان علیرغم تمام مراوداتی که با یکدیگر دارند به خوبی واقفند که عدم جان گرفتن دوباره برجام می تواند خطرهایی را در پی داشته باشد که قابل جبران نیست، هر رخداد ناگواری از عدم احیای برجام دامنگیر تمام کشورها خواهد شد چراکه احیای این توافق برخلاف اصل آن در سال2015 وجهه سیاسیش غالب بر وجه اقتصادی/نظامیش است./