تجارت خارجی نشانه‌ای از پویایی اقتصاد است و در شرایط کنونی که تحریم‌ها اقتصاد ایران را با مشکلات متعددی روبرو کرده است، حفظ مناسبات اقتصادی با سایر کشورها و صادرات غیرنفتی می‌تواند به توسعه اقتصادی منجر شود. صادرات غیرنفتی در خلا فروش نفت مولفه مهمی است که اقتصاددانان همواره از اهمیت آن سخن گفته‌اند و به نظر می‌رسد مدیران هم در حال حاضر ناگزیر از اتخاذ سیاست‌هایی در راستای توسعه صادرات غیرنفتی هستند.
صادرات غیرنفتی و وضعیت ارزی کشور
در همین خصوص هشتمین نشست دوره‌ای رئیس کل بانک مرکزی با اقتصاددانان با محوریت موضوعاتی اعم از راهکارهای ثبات بازار ارز، کنترل و هدایت نقدینگی، کاهش تورم و موضوعاتی نظیر لایحه بودجه ۹۹ و راهکار مقابله با تاثیرات آن بر سیاست‌های پولی، مسایل مربوط به طرح بانکداری مجلس برگزار شد. در این نشست رییس کل بانک مرکزی با تشریح وضعیت ارزی کشور گفت: علیرغم تداوم فشار تحریم‌ها، روند صادرات غیر نفتی کشور به خوبی در حال انجام است و تامین ارز واردات نیز از طریق سامانه نیما صورت می‌گیرد و شاهد انجام روان تأمین ارز در سامانه نیما هستیم.
همتی با اشاره به انتشار اخباری در خصوص کاهش صادرات غیرنفتی کشور تصریح کرد: صادرات غیرنفتی کشور طی ۸ ماهه ابتدای سال جاری نسبت به سال گذشته از نظر وزنی افزایش داشته اما اصلاح نرخ های پایه صادراتی و شفاف‌سازی میزان اظهار صادرات توسط صادرکنندگان باعث کاهش ارزش اعلامی صادرات غیرنفتی شده بود؛ لذا روند صادرات غیرنفتی کشور رو به رشد است و از این بابت نگرانی وجود ندارد.
شرایط خاص اقتصادی و جنگ اقتصادی
از سوی دیگر مدیرکل دفتر توسعه صادرات سازمان توسعه تجارت آماری از حجم تجارت خارجی در 8 ماهه امسال ارائه داد. وی که در آیین تجلیل از صادرکنندگان نمونه استان چهارمحال و بختیاری حضور یافت، در همین راستا گفت: با وجود فشار‌هایی که در طول دو سال اخیر به کشور وارد شده، اما در ۸ ماه امسال حجم تجارت خارجی بالغ بر ۵۵ میلیارد دلار و از این میزان ۲۷ میلیارد دلار صادرات به وزن ۸۸ میلیون تن بوده است که صادرات انجام شده از لحاظ وزنی حدود ۱۶ درصد رشد داشته و نشان دهنده این است که پتانسیل صادرات وجود دارد. مسعود کمالی اردکانی گفت: صادرات همواره در نظام اقتصادی و تجاری کشور دارای ارزش و اهمیت بوده، اما امروز به دلیل شرایط خاص اقتصادی و جنگ اقتصادی که در آن قرار گرفته‌ایم و درآمد‌های حاصل از نفت، موضوع صادرات غیر نفتی از اهمیت دو چندان برخوردار است.
وی افزود: نقش و سهم تجار و فعالان اقتصادی در صادرات غیر نفتی بیش از پیش اهمیت دارد و باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد. کمالی اردکانی با اشاره به اینکه توسعه صادرات و توسعه بازار‌های صادراتی امری بسیار گسترده و پیچیده است، تصریح کرد: برای توسعه این امر دو دسته اقدام لازم است که برخی از اقدامات زیرساختی از جمله حمل و نقل، کشتیرانی، استاندارد و موضوعاتی که مراودات میان دولت‌ها است. حل مشکلات زیرساختی کشور برای توسعه صادرات، اقدامی همگانی است که بسیاری از دستگاه‌ها باید نگاه صادراتی داشته باشند. یکی از فعالیت‌هایی که در حوزه صادرات به توسعه آن کمک می‌کند فعالیت‌های ترویجی است، از جمله مباحث مدنظر در این فعالیت موضوع مشوق‌های صادراتی، اعزام رایزن بازرگانی برای معرفی بازار‌های صادراتی، حضور در نمایشگاه‌های خارجی، آموزش و اطلاع‌رسانی به تجار و توانمندسازی بنگاه‌ها است.
در نظر گرفتن و اعطای مشوق‌های صادراتی
مدیرکل دفتر توسعه صادرات سازمان توسعه تجارت افزود: یکی از الزامات فعالیت‌های ترویجی در بازار‌های صادراتی اعطای مشوق‌های صادراتی است که از طریق بودجه‌های سالانه‌ای که در اختیار سازمان توسعه تجارت قرار می‌گیرد، اتفاق می‌افتد. متاسفانه سال گذشته از هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان درخواست برای اعطای مشوق‌ها، تنها ۲۰ میلیارد تومان دریافت شد و در سال جاری ۷۸۰ میلیارد تومان برای اعطای مشوق‌های صادراتی در نظر گرفته شده که به دلیل محدودیت‌های بودجه‌ای تاکنون اتفاقی رخ نداده است.
کمالی اردکانی بیان کرد: با کمک تجار و بازرگانان تلاش می‌شود بخشی از فعالیت‌های ترویجی به منظور حضور تجار در بازار‌های خارجی تقویت شود. مدیرکل دفتر توسعه صادرات سازمان توسعه تجارت گفت: متاسفانه بازار‌هایی که در آن‌ها حضور داریم بازار‌های متمرکزی بوده است، اما با تمهیداتی اندیشیده شده و برنامه‌ریزی‌ها در طول ۳ سال آینده، سهم کشور از بازار‌های همسایه که ۱۵ کشور هستند از ۲ درصد به ۴ درصد رسانده خواهد شد.
وی افزود: بالغ بر ۱۲۰۰ میلیارد دلار حجم تقاضای وارداتی به ۱۵ کشور همسایه بوده که با برآورد‌های انجام شده پتانسیل صادرات به این بازار‌ها حدود ۱۰۰ میلیارد دلار است، که تاکنون استفاده نشده است، همچنین در حال حاضر میزان صادرات به کشور‌های همسایه ۲۴ میلیارد دلار است. حجم واردات کشور‌های عضو اوراسیا بالغ بر ۳۰۰ میلیارد دلار است و میزان صادرات ایران به این کشورها کمتر از یک میلیارد دلار است.
تلاش برای تشکیل ستاد عملیات صادرات
مسعود کمالی اردکانی در ادامه با اشاره به اینکه زمانی ۲۵ رایزن بازرگانی در کشور‌های طرف تجاری داشتیم که امروز به ۵ کشور رسیده است، تصریح کرد: ۱۵ رایزن که اخیرا از کشور‌های طرف تجاری برگشته‌اند در سازمان مستقر هستند و آمادگی هرگونه خدمت در خصوص بازار‌های مختلف صادراتی را دارند. از دیگر اقدامات سازمان، تشکیل میز‌های کالایی است که این میز‌ها تشکیل و مشکلات برطرف می‌شود.
کمالی اردکانی برنامه‌ریزی برای تشکیل ستاد عملیات صادرات را از دیگر اقدامات اخیر در این سازمان برشمرد و گفت: امیداست این ستاد در استان‌های مختلف تشکیل و مسائل و مشکلات احصا شود.