تلاش همه جانبه صلح برای افغانستان

چندی پیش نیز مذاکرات صلحی در روسیه با میانجیگری لاوروف وزیر خارجه روسیه با طالبان صورت گرفت . اگرچه گفته می شود هنوز زود است درباره نتایج مذاکرات صلح افغانستان نتیجه گیری کرد اما این واقعیت را باید پذیرفت که شواهد امرگویای این واقعیت است که با استمرار تلاش ها درصدد است نقشه راهی برای حل و فصل اختلافات در افغانستان ترسیم شود تا این سرزمین پس از ده ها سال روی آرامش را ببیند. به این دلیل که استمرار ناآرامی ها و جنگ فرسایشی که بخشی از آن نیابتی هم شده می تواند زمینه ساز رشد داعش و دیگر گروه های تکفیری در این منطقه استراتژیک شود که به ضرر کشورهای منطقه است.
امروزه داعش که با شکست های ضمنی در سوریه و عراق مواجه شده درصدد توسعه دامنه فعالیت خود در این منطقه بر آمده که در مجاورت ایران، چین، هند و آسیای میانه و پاکستان قرار داشته و حضور داعش در آن می تواند حتی بر خلیج فارس و کشورهای عرب حاشیه جنوبی این منطقه تاثیرمنفی بر جای بگذارد. لذا یکی از اهداف صلح در افغانستان در کنار بازگشت آرامش و امنیت به این سرزمین،ایمن سازی منطقه و مهار داعش است تا باردیگر شاهد رشد تروریسم داعشی در چنین منطقه استراتژیکی نباشیم.
دور نمای صلح در افغانستان هنوز تیره و تار است و نمی توان در این مقطع سخن از توافق و تعامل بین دولت کابل با طالبان بر زبان راند. اما باید این واقعیت را پذیرفت که جامعه جهانی به این نتیجه رسیده که باید به جنگ و ناآرامی در این سرزمین پایان داده و شرایط را برای بازگشت آرامش به این سرزمین فراهم ساخت.
اگرچه می توان اعلام کرداهداف آمریکا و اروپا و ناتوبا روسیه و ایران و حتی پاکستان و هندوستان و چین متفاوت است اما همه درباره مهار جنگ و حل و فصل اختلافات توافق داشته و بر آن تاکید می ورزند. لذا با توجه به اهدافی که هر یک از کشورهای پی می گیرند می توان امیدوار شد که در نهایت موانع از سر راه برداشته شده و راه برای صلح و دستیابی به آرامش هموار خواهد شد.
در هفته های گذشته بارها روس ها و آمریکایی ها با طالبان به رایزنی و تبادل نظر پرداخته و در عمل نشان داده اند که برای تنش زدایی آماده ومصمم هستند. زیرا ادامه جنگ و ناامنی را در افغانستان مضر می دانند. البته این واقعیت را هم باید پذیرفت که در این سال ها با وجود تلفات طالبان در جنگ، آمریکا و متحدانش نتوانسته اند از نظر فرهنگی وسیاسی این گروه را در انزوا قرار داده و به ضد ارزش تبدیل کنند زیرا طالبان از نظر فرهنگی در بین مردم افغانستان نفوذ غیر قابل انکاری دارد به همین دلیل صراحتا بر این مساله تاکید می شود که طالبان را نمی توان از نظر نظامی شکست داد. در این رابطه رییس ستاد مشترک ارتش آمریکا گفته‌ است که راه‌حل نظامی برای پایان دادن جنگ افغانستان وجود ندارد، زیرا طالبان در حال حاضر در جنگ شکست نمی‌خورد .
ژنرال جوزف دانفورد، رییس ستاد مشترک ارتش آمریکا گفته‌است که طالبان در افغانستان در حال شکست نیست و به همین دلیل اقدامات زیادی برای برقراری صلح در این کشور باید صورت گیرد .
وی در سخنانی در نشست امنیتی در هالیفاکس در کانادا گفت: به نظرم این عادلانه است که گفته شود که آن‌ها (طالبان) اکنون نمی‌بازند. ما یک سال پیش اصطلاح بن بست را استفاده کردیم و تاکنون تغییر خاصی رخ نداده است .
دانفورد گفت: با وجودی که فشارهای نظامی راه حل جنگ افغانستان نخواهد بود، اما آمریکا و ناتو تلاش کرده‌اند تا از راه نظامی، سیاسی و اقتصادی بر طالبان فشار بیاورند و آنان را مجبور کنند تا به گفت‌وگو با حکومت کابل، تن بدهند.
هم چنین طالبان و «زلمای خلیل‌زاد» نماینده آمریکا در امور افغانستان، به مدت سه روز در قطر با یکدیگر گفت‌وگو کردند.
یک سخنگوی طالبان و یک منبع آگاه این گفت‌وگوها را تایید کردند. این دو نفر نخواستند نامی از آن‌ها فاش شود .ولی در این میان فقط آمریکایی ها نیستند که راه گفت و گو و مذاکره با طالبان را در پیش گرفته اند بلکه روس ها نیز که سال ها حضور نظامی گسترده ای در افغانستان داشته و با روی کار آوردن کمونیست ها سعی در وابسته کردن این کشور به مسکو داشتند نیز قدم به میدان گذاشته و با افغان ها و نمایندگان طالبان به تبادل نظر پرداخته اند.
در این رابطه زمیر کابولوف نماینده رئیس جمهوری روسیه در امور افغانستان خبرنگاران را به وزارت خارجه روسیه فرا می خواند تا با آنان در خصوص دستاوردهای این نشست و اهداف روسیه از پیگیری روند صلح در افغانستان بگوید .
او در ابتدای این نشست عملکرد نیروهای غربی به رهبری آمریکا در افغانستان را ناموفق خوانده و در تایید اظهارات خود می گوید که غربی ها در طول 17 سال نه تنها نتوانسته اند افغانستان را به صلح برسانند بلکه امروزه حدود 60 درصد از مناطق افغانستان در اختیار طالبان است .
وی با بیان این که نمایندگان جنبش طالبان به طرف روسی گفته اند که با مقام های آمریکایی ده ها دیدار پنهانی داشته اند، افزود: غربی ها جنگ در افغانستان را باخته اند .
کابولوف در این خصوص هم گفت: داعش دشمن مشترک دولت افغانستان و جنبش طالبان است و توانسته در طول سه سال اخیر در این کشور ریشه بدواند و قطعا قصد دارد شبکه ای را در مرزهای شمالی افغانستان با کشورهای آسیای مرکزی ایجاد کند .
وی ادامه داد: تروریست های داعشی در افغانستان از اتباع کشورهای آسیای مرکزی و نیز اتباع روسی از منطقه قفقاز شمالی و ولگا (بخش مرکزی) روسیه تشکیل شده و حامیان خارجی داعش، این شرایط را بر این گروه تروریستی در افغانستان دیکته می کنند .
در نشست اخیر در مسکو، نمایندگان کشورهای حاضر پیشنهادی برای تبیین نقشه راه رسیدن به صلح پایدار در افغانستان ارایه کردند ضمن این که روسیه هم چنان خواهان حضور نماینده ای از دولت افغانستان در چنین نشستی است تا به تلاش های خود برای میانجیگری در افغانستان مشروعیت ببخشد .
طرفین حاضر در دومین کنفرانس صلح مسکو از آمادگی خود برای حضور در دور سوم این نشست خبر دادند اما به نظر می رسد هنوز زمان قطعی برگزاری دور سوم با توجه به مشخص نبودن موضع دولت قانونی افغانستان مشخص نیست .
به این ترتیب مشخص می شود که چرا آمریکایی ها و روس ها و حتی همسایگان افغانستان مایل به آشتی با طالبان و هم سو کردن این گروه با دولت کابل هستند. در این زمینه «حامدکرزی» رئیس جمهور سابق افغانستان با اشاره به تحولات اخیر در روند صلح این کشور خواستار هماهنگی بیشتر بین کشورهای منطقه و تلاش‌های آمریکا در روند صلح می شود.
رئیس جمهور سابق افغانستان می گوید: تلاش‌هایی که در روند صلح صورت می‌گیرند بدون همکاری کشورهای همسایه نمی‌تواند نتیجه بخش باشد.
وی افزود: نباید در روند صلح افغانستان از نقش کشورهای همسایه از جمله چین، روسیه و ایران چشم پوشی شود.
در این شرایط اعضای دفتر سیاسی طالبان در نشست صلح مسکو مواضع این گروه را اعلام می کند.
اعضای دفتر سیاسی طالبان تاکید کردند که صلح نیاز جامعه افغانستان است اما نمی‌تواند با شعار محض برقرار شود بنابر این باید عوامل آغاز جنگ از میان برداشته شوند.
این گروه شماری از اقدامات اولیه را برای تسهیل مذاکرات صلح پیشنهاد کرده است که باید در راستای ایجاد فضای اعتماد از سوی آمریکا و دولت افغانستان اجرایی شوند.
پایان فهرست سیاه، آزادی زندانیان، به رسمیت شناخته شدن دفتر سیاسی طالبان در قطر و پایان تبلیغات منفی از جمله شرط‌های مهم طالبان برای تسهیل گفت‌وگوهای صلح اعلام می‌شوند.
این گروه هم چنان در نشست صلح مسکو برخی از عوامل را به عنوان اصلی ترین دلایل ادامه جنگ در افغانستان عنوان کرد که شامل موارد زیر می شود:
حضور نیروهای خارجی، فقدان یک نظام اسلامی، فقدان تضمینی معتبر برای اجرایی شدن توافق احتمالی صلح، قانون اساسی و ادامه جنگ طلبی آمریکا از بزرگترین موانع در برابر تامین صلح در این کشور محسوب می‌شوند.
یکی از اهداف تلاش ها ی صورت گرفته از مذاکرات صلح در حقیقت آشنایی طرفین با دیدگاه ها و نظریات هم دیگر است تا با نزدیک کردن دیدگاه ها نقشه راهی برای برداشتن گام های اساسی ترسیم شود. زیرا حال که همه درباره دستیابی به صلح و تنش زدایی اتفاق نظر دارند باید موانع از طریق گفت و گو از میان برداشته شده و راه برای صلح و آشتی نهایی هموار گردد. زلمای خلیل‌زاد، نمایندۀ ویژۀ امریکا برای صلح افغانستان پس از نشستی که با نمایندگان طالبان داشت در نشستی در کابل، به خبرنگاران گفت که طالبان بر این باور اند که از راه جنگ پیروز نمی‌شوند .
وی ابراز امیدواری کرد که تا پیش از برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در ۲۰ آوریل ۲۰۱۹ با گروه طالبان در بارۀ صلح به توافق برسد .
خلیل‌زاد تصریح کرد: هرچند که در این مرحله نمی‌توان در بارۀ صلح چیزی گفت اما نسبت به گفت‌وگوهای صلح محتاطانه با طالبان ،خوشبین و امیدواراست. به گفته وی فرآیند صلح در افغانستان باید به گونه‌ای باشد که هیچ گروهی برای جامعۀ جهانی تهدید نباشد .
این واقعیت را باید پذیرفت که تمامی طرفین درگیر اگر درصدد دستیابی به صلح هستند باید در دیدگاه های خود تجدید نظر کرده و نگاهی واقع بینانه به مذاکرات داشته باشند تا فرصت ها از دست نرفته و داعش در افغانستان ریشه ندوانده باشد. زیرا در آن صورت هم آمریکا و غرب متضرر خواهند شد هم چنین روسیه و چین و همسایگان افغانستان که بیش از دیگران در معرض تهدید داعش و تروریسم آنها قراردارند. به همین دلیل نیاز است هماهنگی ها شدت گرفته و موانع بر طرف شود .