ریال های بی ارزش

سعید کاکاآقازاده – ارزهای خارجی وقتی درکشوری دچارنوسان درقیمت ویا افزایش پیدا می کند که آن کشورنتوانسته ازتوان ومنابع مالی خود درجهت رشد اقتصادی به درستی استفاده کند.درهربازاری کاهش ویا افزایش قیمت کالاها بستگی به میزان عرضه وتقاضا دارد وزمانی که عرضه کمتروتقاضا بیشترباشد قیمت کالای مورد نظرنیزروبه افزایش خواهد گذاشت.براین اساس می توان دریافت که چرا قیمت کالاها به خصوص ارزهای خارجی روندی رو به بالا دارد. درکشورهای توسعه یافته برای جلوگیری ازتورم وکاهش ارزش پول ملی،با صادرات کالا وصنایع خود دربازارهای جهانی کسب درآمد«ارزی»می کنند.اما در کشورهای مانند ایران که درردیف کشورهای توسعه یافته ویا صنعتی به شمارنمی رود.باید ازطریق منابع طبیعی مانند نفت،گازخود بیشترین نیازهای ارزی را تامین کند.ازآنجایی که ایران با دیگرکشورهای صادرکننده نفت عضو«اوپک»می باشد.به همین علت هرتصمیمی برای میزان تولید وقیمت نفت باید با هماهنگی اعضای این سازمان انحام بگیرد.درنتیجه درشرایط عادی ایران نمی تواند بدون درنظرگرفتن دیگراعضای«اوپک»اقدام به افزایش صادرات نفت برای تامین منابع بیشترارزی کند.ضمن آنکه ایران درطی سال های اخیردرپی تنش درسیاست خارجی دچارتحریم های اقتصادی شده است ونمی توان با دیگرکشورهای جهان به راحتی دادوستد کند.ازطرفی درنبود سرمایه گذاری مناسب برای بازسازی میدان های نفتی که دیگرکهنه شده اند.درعمل صادرات نفت ایران شدیدن کاهش پیدا کرده ودیگرقادرنیست تا ازاین طریق منابع ارزی مورد نیازرا به دست آورد.ازطرفی وقتی درکشورمان صنایع تولیدی به اندازه تامین نیازهای داخلی وجود ندارد،دولت مجبوربه واردات کالا ازخارجی خواهد شد وبه همین علت ازذخایر«ارزی» که دارد استفاده می کند.با چنین برداشت هایی دیگر«ارز»باقی نمی ماند تا برای جلوی گیری ازنوسان قیمت ویا افزایش بهای آن دربازارعرضه کند.افزون براین شهروندان ایرانی این واقعیت را می دانند که بهای کالاهای مورد نیازشان با تورم موجودهمواره رویه افزایش است.به همین علت بجای نگهداری پول نقد که ارزش آن روبه کاهش است.ترجیح می دهند نقدینگی خودرا درجاهایی هزینه کنند که به آن اعتماد بیشتری دارند وبه نطرمی رسد سرمایه گذاری دربازار«مسکن، طلا، ارز» بهترین گزینه باشد.  به همین دلیل با افزایش ناگهانی ارزهای خارجی تقاضا برای خرید این موارد نیزافزایش پیدا می کند.علاوه براین درحالی که« ریال» درسطح ضعیف ترین پول های جهان قراردارد،این وظیفه بانک مرکزی است تا با اجرای سیاست های پولی واعتباری شرایط مناسبی برای پیشرفت اقتصاد کشورفراهم کند ویکی ازاهداف مهم آن ثبات ارزش پول ملی به همراه رشد مداوم اقتصادی وپشتیبانی ازبرنامه های دولت وسطح مطلوب اشتغال می باشد.اما بانک مرکزی تا کنون نتوانسته دراجرای برنامه های خود چندان موفق عمل کند.ازسوی دیگرایران جزشش کشورمی باشد که نرخ تورم آن بعد از«آرژانتین، ونزوئلا،سودان،زیمبابوه، سودان جنوبی»بالاترین نرخ تورم درجهان را دارد.بی تردید کاهش پول ملی وتورم به علت نبود سیاست گذاری دربرنامه های اجرایی برای رشد وتوسعه اقتصاد به وجود آمده است.ازطرفی سیاست های پولی بانک مرکزی زمینه سازبعضی ازرانت ها ومشکلات اقتصادی شده است.ضمن آن که بانک مرکزی درمواردی ازطریق تزریق دلارهای نفتی دربازار«ارز» وبا هدف پشتیبانی ازپول ملی وجلوگیری ازنوسان قیمت ارزهای خارجی اقدام هایی انجام داده است.اما تجربه نشان می دهد که چنین برنامه هایی راهکارمناسب برای دستیابی به ثبات دربازار«ارز»نیست.به عنوان مثال درسال۱۳۵۶هزارتومان برابر۱۴۲دلاربود، وطی دهه های اخیرقیمت دلارنزدیک به۲۷۰۰برابرافزایش داشته است.درنتیجه می توان دریافت سیاست های پولی تا کنون تاثیری درجلوگیری ازافزایش قیمت ارزهای خارجی وکالاهی داخلی نداشته است.درحال حاضرچالش های زیادی برسرراه اقتصاد ایران قراردارد، به طوری که بخش های مختلف صنعتی وتولیدی درشرایط بسیاربدی بسرمی برند وقادرنیستند،دربازارهای جهانی حضورپیدا کنند تا پشتیبان مناسبی برای تامین منابع ارزی کشورباشند وازطرفی دولت با کسری بودجه درحدود۱۵۰میلیارد تومان، نرخ رشد منفی، تورم نزدیک به۳۰ درصدی،کاهش صادرات نفتی، منفی بودن ترازصادرات غیرنفتی، تداوم تحریم ها وتنش درسیاست خارجی مواجه است.درچنین شرایطی بدون درآمد نفتی،ارزی وارد نمی شود تا برای بهبود وضعیت اقتصادی هزینه شود وباعث می شود تا دولت نه تنها به سختی مملکت را اداره کند،بلکه پول ملی نیزهمچنان بی ارزش یاقی بماند واگرروند جامعه روبه اصلاح نرود ویا تغییراساسی رخ ندهد اقتصاد کشوربه سمت فروپاشی می رود.