سعید کاکاآقازاده
پس ازامضای توافق هسته‌ای شرکت‌های بسیاری درجهان اعلام آمادگی کردندن تا درزیرساخت های اقتصادی ایران مشارکت وسرمایه گذاری کنند.مانند آلمان، فرانسه، ایتالیا، کره جنوبی وژاپن که قصد سرمایه‌گذاری چندین میلیارد دلاری درراه آهن ایران را داشتند،اما به نظرمی‌رسد پس ازخروج آمریکا ازبرجام بسیاری ازاین شرکت‌ها تصمیم گرفته اند تا ازفعالت درایران بگذرند.هم اکنون مسوولین راه آهن تصمیم دارند برای توسعه شیکه ریلی خود25 هزارکیلومتربه خطوط راه آهن اضافه کنند.که درحال حاضرهفت هزاروپانصد کیلیومترآن دردست ساخت است وبراساس ارزیابی های انجام شده ایران برای توسعه حمل ونقل ریلی خود ازنظرفنی ونوسازی به حدود 25میلیارد دلارسرمایه گذاری وهمکاری شرکت های خارج نیامند است.یکی ازشرکت‌هایی که درحال سرمایه‌گذاری وفعالیت درصنعت ریلی درایران بود شرکت زیمنس آلمان است.شرکتی که پس ازمدت کمی ازخروج آمریکا ازبرجام ازاحتمال خروج خود ازایران خبرداد.این شرکت برای توسعه خطوط سریع‌السیردراین کشور، برنامه سرمایه‌گذاری داشت وقرارشده بود.آلمانی‌ها شش پروژه مانند افزایش سرعت قطارتهران به تبریزوهمچنین حمل ونقل حومه‌ای تهران وتبریزرا نیزانحام دهد.ازسوی دیگرشرکت‌هایی ازآلمان تفاهم‌نامه‌هایی درزمینه سیگنالینگ قطاراصفهان به شیرازوکرما به زاهدان، همچنین درزمینه محورپرسرعت تهران به قم و اصفهان راه امضا کرده اند.ضمن آنکه همکاریبین شرکت راه آهن و شرکت زیمنس در زمینه ارتقای سرعت محورقطارتهران به تیریزاز مهم ترین قراردادهای راه اهن برای تحول خطوط ریلی است.گذشته ازشرکت‌های آلمانی شرکت‌های کره‌ای نیزفعالیت‌های خود را پس ازتوافق هسته‌ای درصنعت ریلی ایران افزایش داده بودند.یکی ازبزرگترین قراردادهای فعلی بین ایران وکره جنوبی مربوط به راه‌آهن اصفهان به اهوازبه طول۵۴۰ کیلومتراست که اعتبارمورد نیازبرای اجرایی شدن آن 5/4 میلیلرد یورو برآورد می شود.با اجرای این طرح فاصله ریلی بین دواستان خوزستان واصفهان 450 کیلیومتر کاهش خواهد یافت.درکناراین قرارداد شرکت هیوندایی هم۴۵۰واگن جدید به راه آهن ایران می‌فروشد.با توجه به ارتباط گسترده شرکت‌های کره‌ای با شرکت‌های آمریکایی بخصوص روابط شرکت هیوندایی، معلوم نیست پس ازخروج آمریکا ازبرجام سرنوشت فعالیت این شرکت‌ها درایران چه خواهد شد.علاوه براین وزارت راه و شهرسازی بش ازاین اعلام کرده بود برای نوسازی بخشی ازناوگان ریلی وخطوط راه آهن ایران قراراست با شرکت‌های ایتالیایی بیش ازچهارمیلیارد یوروسرمایه گذری را انجام دهد طبق برنامه ریزی صورت گرفته این کشورسرمایه گذاری مستقیم خود را دردوخط سریع السیرریلی قم به اراک وتهران به همدان انجام خواهد داد.همچنین دربخش تامین ناوگان راه آهن سریع السیر نیز حضوری فعال خواهد داشت.درکنارکشورایتالیا شرکت‌های فرانسوی هم قراربود بخشی ازتوسعه خطوط ریلی ایران را انجام دهند.براین اساس شرکت آلستوم فرانسه و سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، قرارداد تأسیس شرکت مشترکی را امضا کرده بودند که بنا بآن این شرکت فرانسوی درایران «قطار، واگن»خواهد ساخت. این همکاری سه جانبه بین سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران «ایدرو» با آلستوم فرانسه وشرکت ایریکو (شرکت توسعه صنایع ریلی ایرانیان) شکل گرفته است.گفته شده است بین 8 تا 10هزارواگن درکشورمورد نیازاست اما یکی ازمشکلات فعلی نبود توان ساخت داخلی با استفاده از منابع مالی ودستیابی به آخرین فناوری‌های روزاست.هم اکنون در حوزه ریلی، ایران با چالش‌های بسیاری مانند نداشتن لوکوموتیو مناسب، واگن به تعداد کافی و توسعه خطوط ریلی با تکنولوژی روز روبه رو است این درحالی است که درسال گذشته بیش از۳۲۰ واگن فرسوده مسافری ازرده خارج شده، اما تنها ۸۵ واگن جدید وارد شبکه شده است.با وجود چنین شرایطی، احتمالاً خروج بسیاری ازشرکت‌های خارجی فعال درحوزه صنعت ریلی ایران، وضعیت را پیچیده ترازقبل خواهد کرد واحتمالاً درنبود شرکت‌های غربی بسیاری ازپروژه‌ها سهم شرکت‌های چینی یا روس خواهند شد.