روانشناسی چیست؟

به گزارش واحد تبلیغاتی آسیانیوز؛ رسیدن به درکی غنی تر و عمیق تر از روانشناسی میتواند به افراد کمک کند تا به بینشی در مورد اعمال خود برسند و همچنین دیگران را هم بهتر درک کنند.

انواع روانشناسی

روانشناسی رشتهای گسترده و متنوع است که مطالعه ی اندیشه، رفتار، رشد، شخصیت، احساسات، انگیزه و موارد دیگر را در بر می گیرد. در نتیجه، به خاطراین گستردگی موضوعات زیرشاخه ها و حوزه های تخصصی متفاوتی از آن زاده شده است. در ادامه برخی از زمینه های اصلی پژوهش و کاربرد روانشناسی را خواهید دید:

روانشناسی غیرطبیعی مطالعهی رفتارهای غیرطبیعی و آسیبشناسی روانی است. این حوزه تخصصی بر پژوهش و درمان انواع اختلالات روانی متمرکز است و با رواندرمانی و روانشناسی بالینی مرتبط است.
روانشناسی زیست شناختی (زیستروانشناسی) چگونگی تاثیر فرایندهای بیولوژیکی بر ذهن و رفتار را مطالعه میکند. این تخصص ارتباط تنگاتنگی با علوم اعصاب دارد و از ابزارهایی مانند MRI و PET اسکن برای بررسی آسیبهای مغزی یا ناهنجاریهای مغزی استفاده میکند.
روانشناسی بالینی بر ارزیابی، تشخیص و درمان اختلالات روانی تمرکز دارد.
روانشناسی شناختی، مطالعهی فرآیندهای تفکر انسان شامل توجه، حافظه، درک، تصمیم گیری، حل مسئله و فراگیری زبان است.
روانشناسی تطبیقی شاخه ای از روانشناسی است که به مطالعهی رفتار حیوانات میپردازد.
روانشناسی رشد تخصصی است که کارش بررسی رشد و تکامل انسان در طول عمر است که شامل تواناییهای شناختی، اخلاقی، عملکرد اجتماعی، هویت و سایر زمینههای زندگی میشود.
روانشناسی قانونی یک حوزهی کاربردی است که بر استفاده از تحقیقات و اصول روانشناسی در سیستم قضایی و کیفری متمرکز است.
روانشناسی صنعتی-سازمانی رشته ای است که با استفاده از تحقیقات روانشناختی کارآیی را بالا میبرد و در انتخاب کارمندان نقش دارد.
روانشناسی شخصیت به درک چگونگی رشد شخصیت و همچنین الگوهای فکری، رفتارها و ویژگیهایی که هر فرد را منحصر به فرد می کند، میپردازد.
روانشناسی اجتماعی بر رفتار گروهی، تأثیرات اجتماعی بر رفتار فردی، نگرشها، تعصبات، نحوهی مطابقت یافتن، پرخاشگری و موضوعات مرتبط میپردازد.

کاربردهای روانشناسی

بارزترین کاربرد روانشناسی در زمینهی بهداشت روان است که روانشناسان با استفاده از اصول، تحقیقات و یافتههای بالینی خود به مدیریت علائم پریشانیهای روانی و بیماری روانی مراجعین خود کمک میکنند. برخی از کاربردهای دیگر روانشناسی عبارتند از:

 • توسعه برنامههای آموزشی
 • سامان دادن محیطهای کاری در تطابق با شرایط انسانی (ارگونومی)
 • اطلاع رسانی سیاستهای عمومی
 • درمان سلامت روان
 • افزایش عملکرد
 • سلامتی و رفاه شخصی
 • تحقیقات روانشناختی
 • خودیاری
 • طراحی برنامه اجتماعی
 • درک رشد کودک

به سختی می توان همهی آنچه را که روانشناسی در آن میگنجد، فقط در یک تعریف کوتاه گفت. اما موضوعاتی مانند رشد، شخصیت، افکار، احساسات، عواطف، انگیزهها و رفتارهای اجتماعی فقط بخشی از آن چیزی است که روانشناسی میخواهد درک کند، پیشبینی کند و توضیح دهد.

تأثیر روانشناسی

روانشناسی هم یک حوزهی کاربردی و هم یک حوزهی دانشگاهی است که هم به نفع افراد و هم به طور کلی به نفع جامعه است. بخش عمدهای از روانشناسی به تشخیص و درمان مسائل بهداشت روان اختصاص دارد، اما وقتی صحبت از تأثیر روانشناسی میشود، همین بخش عمده فقط نوکی از کوه یخ است. برخی از راه هایی که روانشناسی به افراد و جامعه کمک می کند عبارتند از:

 • بهبود درک ما در مورد اینکه چرا مردم به این گونه رفتار میکنند
 • درک عوامل مختلفی که میتوانند ذهن و رفتار انسان را تحت تأثیر قرار دهند
 • درک مسائلی که بر سلامتی، زندگی روزمره و رفاه تأثیر میگذارد
 • بهبود ارگونومی برای بهبود طراحی محصول
 • ایجاد فضاهای کاری ایمن و کارآمد
 • کمک به ایجاد انگیزه در افراد برای رسیدن به اهدافشان
 • بهبود بهرهوری

روانشناسان با استفاده از روشهای علمی عینی برای درک، تبیین و پیش بینی رفتار انسان ، این موارد را به کار میبرند. مطالعات روانشناختی بسیار ساختار یافته هستند، با یک فرضیه آغاز میشود و سپس به صورت تجربی مورد آزمایش قرار میگیرد.

مشکلات احتمالی

در مورد روانشناسی سردرگمیهای زیادی وجود دارد. متأسفانه، چنین تصورات غلطی در مورد روانشناسی تا حدی به نمایش کلیشهای روانشناسان در رسانههای مشهور برمیگردد. از سمتی مسیرهای شغلی متنوع فارغالتحصیلان روانشناسی نیز در دامن زدن به چنین سوءتفاهمهایی بیتاثیر نیست. مطمئناً، روانشناسانی وجود دارند که به حل جرائم کمک می کنند، و افراد متخصص زیادی هستند که به مردم کمک می کنند تا با مشکلات روحی و روانی مقابله کنند. با این حال، روانشناسانی نیز وجود دارند که:

 • به ایجاد مکانهای کاری سالم کمک میکنند.
 • برنامههای بهداشت عمومی را طراحی و اجرا میکنند.
 • درباره ایمنی هواپیما تحقیق میکنند.
 • به طراحی فناوری و برنامههای رایانهای کمک میکنند.
 • زندگی نظامی و تأثیر روانی جنگ را مطالعه می کنند.

مهم نیست که روانشناسان در کجا کار می کنند، اهداف اصلی آنها کمک به وصف، توضیح، پیشبینی و تأثیرگذاری بر رفتار انسان است.

تاریخچه روانشناسی

روانشناسی اولیه از فلسفه و زیست شناسی تکامل یافت. بحث درباره این دو موضوع به اندیشمندان یونان باستان از جمله ارسطو و سقراط برمی‌گردد. کلمه "روانشناسی" از کلمهی یونانی روان به معنای واقعی کلمه "زندگی" یا "نفس" گرفته شده است. معانی مشتق شده این کلمه شامل "روح" یا "خود" است. ظهور روانشناسی به عنوان یک زمینه مطالعهی جداگانه و مستقل در واقع زمانی بهوجود آمد که ویلهلم وونت در سال ۱۸۷۹ اولین آزمایشگاه روانشناسی تجربی را در لایپزیگ آلمان تأسیس کرد. در طول تاریخ روانشناسی، مکاتب مختلفی برای تبیین ذهن و رفتار انسان شکل گرفته است. در برخی موارد، بعضی از مکاتب فکری بر حوزه روانشناسی تسلط زمانی طولانیتری داشتهاند.
در زیر برخی از مکاتب مهم روانشناسی آورده شده است:

 • ساختارگرایی: ساختارگراییِ ووندت و تیتچنر اولین مکتب فکری بود، اما دیگران به زودی ظهور کردند.
 • کارکردگرایی: ویلیام جیمز، روانشناس و فیلسوف اولیه مکتب فکری معروف به کارکردگرایی را برپا کرد که توجه خود را به هدف آگاهی و رفتار انسان معطوف کرد.
 • روانکاوی: به سرعت این مکاتب فکری اولیه جای خود را به چندین رویکرد غالب و تأثیرگذار در روانشناسی دادند. روانکاویِ زیگموند فروید متمرکز بر چگونگی تأثیر ذهن ناخودآگاه بر رفتار انسان بود.
 • رفتارگرایی: رفتارگرایی از بررسی تأثیرات درونی رفتار دور شد و تلاش کرد تا روانشناسی را به سمت مطالعهی رفتارهای قابل مشاهده سمتوسو دهد.
 • روانشناسی انسان گرایانه: بعدها رویکرد انسان گرایی بر اهمیت رشد شخصی و خودشکوفایی متمرکز شد.
 • روانشناسی شناختی: در دهه ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ ، انقلاب شناختی، تحقیق در مورد فرآیندهای ذهنی درونی مانند تفکر، تصمیمگیری، رشد زبان و حافظه را برانگیخت.

درست است که این مکاتب فکری بعضاً به عنوان نیروهای رقیب درک می شوند، اما هر رویکرد به درک ما از روانشناسی کمک کرده است.

سخنی از ما

همانطور که میبینید، گرچه روانشناسی ممکن است علمی نسبتاً جوان باشد، اما دارای عمق و عرض بسیار زیادی است. ارزیابی، تشخیص و درمان بیماریهای روانی از علایق اصلی روانشناسی است، اما روانشناسی از بهداشت روان فرا میرود و حوزه های بسیار گستردهتری را در بر می‌گیرد. امروزه، روانشناسان به دنبال درک جنبههای بسیار مختلفی از ذهن و رفتار انسان هستند، همچنین در تلاشند که دانش جدیدی را به درک ما از چگونگی تفکر مردم بیافزایند و همچنین توسعه کاربردهای عملی که تأثیر مهمی در زندگی روزمره انسان دارد را نیز در زمره اهداف خود دارند.
روانشناسی برای کمک به افراد در مسیر بهبود رفاه فردی و پیشرفت در دنیای به شدت پیچیده کار میکند.