به گزارش آسیانیوز، نیما سیمیاری: تاکنون بیشتر از 981 کشور جهان را با بحران مواجه ساخته است. در ایران با شیوع این بیماری، طرح های پیشگیرانه قطع زنجیره شیوع کرونا، شامل قرنطینه خانگی، فاصله گذاری اجتماعی، کاهش ساعات کار و فعالیت اصناف، تعطیلی مدارس و دانشگاهها اجر ا شده است. این اقدامات در بخش اقتصادی، عرضه، تولید و تقاضا را تحت تاثیر قرار داده است و ممکن است منجر به تعطیلی کامل برخی کسب و کارها و مشاغل گردد (9911، داوری، علی) ]1[.
بسیاری از کسب و کارها در ایران به علت تعطیلی های سراسری به منظور کاهش شیوع این بیماری با تهدیداتی نظیر؛ کاهش فروش وکاهش سود، تعدیل نیرو، کوچک شدن کسب و کار و یا با خطر تعطیلی کسب و کار مواجه شده و از طرفی تعداد محدودی از کسب و کارها هم افزایش فروش را در این بحران تجربه کردند.
طبق گزارشهای منتشره مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، ایران از بهمن ماه نودوهشت (تاریخ رسمی ورود کرونا به ایران) بر اثر شیوع ویروس کرونا کاهش چشمگیری را در زمینه عرضه و تقاضا و در نتیجه آن کاهش، رکودی کم سابقه را در اقتصاد خود تجربه کرده است]2[ . با کاهش صادرات محصولات ایران منجر به کاهش درآمد کشور می گردد. در بخش داخلی نیز تقاضای کل به دلیل کاهش درآمد خانواده ها، کاهش تقاضای برخی کالاها و خدمات(مانند حملونقل، رستوران و هتلداری، پوشاک و ...) تحت تاثیر قرار گرفته است. از طرف دیگر عرضه نیز به دلیل اختلال در شبکه تامین مواد اولیه و محدودیت فعالیت برخی از واحدهای صنفی، با شوک عرضه مواجه شده است. (9911، داوری علی) ]3[.
آمارهای سازمان بین المللی کار (ILO) نشان می دهد که %89(7.2میلیارد نفر از 9،9 میلیارد نفر) شاغلان جهان تحث تاثیر کرونا قرار گرفته اند. همچنین در سه ماهه دوم سال 7171، به علت شیوع کرونا در مجموع 7.2 % ساعت کاری کم شده است (با فرض 01 ساعت کاری در هفته)که معادل بیکاری 791 میلیون کارگر تمام وقت در جهان است. گزارش های وزارت کار نیز نشان می دهد در ایران 71 %شاغلین کشور که نزدیک به 5 میلیون نفر هستند، احتمالاً در معرض بیکاری هستند. بیشترین مشاغلی که آسیب دیده اند در صنایع پوشاک، گردشگری، حمل و نقل، آموزش حضوری، فرهنگی و تفریحی قرار دارند. که در جدول زیر قابل مشاهده است.
(9911، داوری علی)]4[
جدول9-9
با توجه به جدول فوق درمییابیم که مشاغل و به دنبال آن صنایعی که بیشترین تعامل فیزیکی را با مشتریان خود دارند نظیر آموزش، رستوران کافه
مراکز تفریحی و گردشگری و... بیشترین آسیب را بر اثر شیوع کرونا در کشور تجربه کردند و بیشتر از سایر مشاغل با تهدیداتی نظیر؛ کوچک شدن کسب و کار و یا تعطیلی های دائمی مواجه خواهند شد.
دلیل این کاهش را میتوان در میزان کاهش تمایل مردم برای خریدهای خود به صورت فیزیکی و خارج شدن از خانه وقرنطینه های سراسری دانست. برای اثبات این ماجرا با نگاهی به آمار رسمی تراکنشهای شاپرک مندرج در گزارش پنج استراتژی تاب آوری کسب و کار در شرایط بحران کرونا (9911، داوری علی) در مییابیم که این آمار کاهش چشمگیری را تجربه کرده است.
بر اساس این آمار در اسفند ماه نودوهشت نسبت به بهمن ماه این آمار با کاهش 9.0 درصدی مواجه شدهایم که این درحالی است که نرخ این آمار در اسفند ماه نسبت به بهمن ماه، هر ساله با افزایش مواجه بوده است. میزان ارزش و مبلغ کلی تراکنشها در اسفند ماه نودوهشت تنها %99.7 نسبت به سال گذشته بیشتر شده است و این درحالی است که با محاسبه تورم و ارزش واقعی تراکنش نسبت به شب عید سال گذشته، با کاهش 7.1% مواجه هستیم. تعداد تراکنشهای اینترنتی و موبایل بانکی نسبت به گذشته تقریباٌ دوبرابر شده است و این میزان در حدود افزایش 9.5 برابری نسبت به نرخ مشابه در اسفند سال گذشته بوده است.(اسفند 12، 77 میلیون تومان و اسفند 18، 91 میلیون تومان) ]6[.
با بررسی آمارهای منتشر شده از نرم افزار بلد (پر نصب ترین نقشه آنلاین کشور) در اسفند نودوهشت و فروردین نودونه و تحلیل عبور و مرور افراد در این بازه زمانی متوجه میشویم که: جستجو و مسیریابی مراکز خرید و سینماها در این مدت تا 17درصد کاهش، تردد افراد در شهرها به ترتیب 19درصد و 17 درصد کاهش در مسیریابی به سمت مساجد و ایستگاه های مترو شده، رفت و آمد افراد به سمت رستوران ها و کافه ها 19 درصد کمتر شده، مسیریابی جایگاه های سوخت و پارک ها 87درصد کاهش یافته و مسیریابی مراکز درمانی و سوپرمارکت ها هم به ترتیب با 89درصد و 79 درصد کاهش همراه بوده است.]7[
طبق نظر سنجیهای صورت پذیرفته توسط وب سایت دنیای اقتصاد مورخ 5 مرداد ماه نودونه ]8[ : ۷.۰۵ درصد مردم کاهش درآمد داشتند، ۷.۰۵ کسبوکارها تعطیلشدهاند، ۰۷.. درصد از مردم شغل خود را ازدست داده اند، ۳.۰ درصد هیچ تغییری در درآمد و کسب و کارشان نداشته اند، .درصد از مردم در دوره شیوع کرونا وضعیت اقتصادیاشان پیشرفت کرد و باقی موارد یعنی حدود .۰. درصد سایر گزینه ها را انتخاب کرده اند.
همچنین مطابق با آمار و گزارش تحلیلیِ پژوهشکده آمار ]9[ که بر اساس مصاحبه با 9083 منبع در کسب و کارهای مختلف ارائه شده است. بخش خدمات با 64 درصد بیشترین حجم را به خود اختصاص داده است و در نمونه های مراجعه شده بر اساس نوع فروش کسب و کار به چهار گروه حضوری (غیر اینترنتی)، اینترنتی، تلفنی یا پستی و ترکیبی تقسیم شده اند. همچنین سابقه فعالیت 27 درصد نمونه ها بالای 08 سال و مابقی زیر 08 سال هستند. میزان فعالیت کل کسب و کار های اقتصادی در زمان شیوع کرونا بر اساس نتایج این طرح اینگونه است که 90 درصد کسب و کار ها بر اثر کرونا در اسفند و فرودین ماه سال نودوهشت و نودوه فعالیتی نداشته اند که این مقدار در اردیبهشت ماه سال نود و نه به 70 درصد رسید که شاهد نرخ رشد 02 درصدی مشابه در مقایسه با همین ماه ها در سال گذشته هستیم. بیشترین تاثیر کرونا بر جنبه های مختلف فعالیت کسب و کار های اقتصادی که میزان فروش با 6080 درصد در اسفند و فروردین نودوهشت ونودونه 64 درصد در اردیبهشت بیشترین تاثیر پذیری را داشته است.]10[
2
در مورد تعدیل نیروی کار در کل بخش های کسب و کار 98 درصد در اسفند و فروردین نود و هشت و نودونه حداقل یک نفر را تعدیل کرده اند و این آمار در اردیبهشت در حدود 7 درصد است.]11[
در مورد جهت تغییر قیمت ها در بخش های مختلف کسب و کاری در حدود 7684 درصد در اسفند ماه و فروردین ماه افزایش قیمت را تجربه کردند و 77 درصد کاهش قیمت و 4984 درصد نیز در فیمت های تغییراتی را به وجود نیاوردند.]12[.
کرونا همچنین بر قیمت کالا و خدمات تاثیر گذار بود که این تغییرات به علت وجود تغییر در تقاضا، عرضه، عدم امکان صادرات، شکلات حمل و
نقل، تغییر قیمت تامین مواد اولیه وسایر موارد بود که در نمودار های پایین آورده شده است ]13[ .
با توجه به گزارش های فوق در میابیم که کرونا در شرایطی بیشترین ضربه را به کسب و کار ها وارد میکند که، برای تهیه کالا یا خدمت نیاز به تعامل به صورت فیزیکی لازم باشد. به طور نمونه با مشاهده جدول 0-0 درمیابیم که کسب و کار هایی که در بستر اینترنت فعالیت میکنند نظیر برنامه نویسی و یا فناوری اطلاعات با ریسک کم و یا متوسط تری نسبت به کسب و کار هایی هستند که برای به دست آوردن خدمت و یا کالای آنان نیاز به حضور فیزکی در محل ارائه خدمت است. با توجه به اطلاعات متوجه میشویم که اول: یکی از فرصت های مهم و جذابی که برای کارآفرینان در زمینه صنعت های مختلف وجود دارد و میتواند اثر بخش باشد، حرکت کردن و پیش بردن و احداث کسب و کار هایی در زمینه های مختلف در بستر اینترنت است.
اینترنت به علت دسترسی راحت تر، سرعت عمل بالا، پوشش دادن مناطق بیشتری برای ارائه خدمات و محصولات یکی از بستر های بسیار مناسب در این زمینه است. به عنوان نمونه دیجیکالا یکی از کسب و کار های ایرانی که در دوران کرونا نه تنها توانست که این بحران را به درستی مدیریت کند و تاب بیاورد، که آمار منتشر شده از این کسب و کار نشان میدهد که این کسب و کار در دوران بعد از شیوع گسترده کرونا هم توانست که افزایش فروش را تجربه کند.
دیجی کالا در سال 30 بازدید یکتای ماهانه 74 میلیون کاربر را در ماه تجربه کرده بود که این آمار در سال 33 به عدد 98 میلیون رسید. دیجیکالا بر اثر برآوردی که خودش بر اساس دادههای بانک مرکزی و حجم معاملات شاپرکی کسبوکارهای اینترنتی و همچنین فروش خود این مجموعه داشته، اعلام کرده که سهم تجارت الکترونیکی در کشور به بیش از ٫۳. رسیده است؛ عددی که نشان از رشد این نوع تجارت در کشور می دهد.
]15[,]14[
دوم: با توجه به گزارش های فوق یکی از مواردی که در افزایش قیمت ها در زمان بحران کرونا اثر گذار بوده و این اثر متقابلاٌ بر عرضه و تقاضا کالا ها هم اثر گذار بوده است بحث دستیابی به مواد اولیه است. اگر امکان دستیابی به این مواد اولیه چه به لحاظ امکان ساخت در ایران و چه به لحاظ امکان واردات مورد بررسی های بیشتری قرار بگیرد و یا بررسی امکان جایگزین کردن این مواد با موادی دیگر و با ساختاری متفاوت تر به شرط فراوان بودن و دردسترس بودن و ارزان قیمت تر انجام گیرد، موجب ایجاد فرصت های جذابی در این زمینه می شود.
ایستا بودن کسبوکار و عدم توانایی تغییر درآن میتواند عامل مهمی در بروز شکست برای صاحبان آنان شود. کسبوکار هایی که توانایی تغییر برای حضور در بستر اینترنت را ندارند و یا توانایی تغییر محصولات خود را مطابق با شرایط کنونی کشور ندارند، بیشتر آسیب پذیر هستند.
به عنوان مثال تولیدی لباسی را در نظر بگیرید که با شیوع گستره ویروس کرونا اقدام به تولید ماسک های پارچه ای قابل شست و شو می کند و یا دفاتر مشاور املاکی که برای خرید و اجاره مسکن در دوران کرونا از تکنولوژی های واقعیت افزوده استفاده می کنند و... این کسب و کارها می توانند در بحران کرونا نه تنها از شرایط نا مطلوب اقتصادی رهایی یابند، بلکه توانایی کسب سودی ویژه از این شرایط را نیز خواهند داشت.
4
در دوران کرونا تعدادی از کسب و کارها توانستند افزایش فروش قابل توجهی را تجربه کنند. بسیاری از کسب و کارها با توجه به مدل های مختلف کسب و کاری توانستند که هزینه های جانبی خود را پایین تر بیاورند و کالا و خدمات را با قیمتی پایین تر به دست مشتریان برسانند. بسیاری از فروشگاه های آنلاین با ایجاد سبد متنوعی از کالاها، شیوه های پرداختی متفاوت و دسترسی به تخفیفات متنوع تر توانستند که افزایش های چشمگیری در فروش داشته باشند و بتوانند در دنیای کسب و کار جایگاهی مستحکم تر بیابند./
منابع و مآخذ:
9) پنج استراتژی تاب آوری کسبوکار در شرایط بحران کرونا (9911، داوری، علی؛ صفحه سوم)
http://www.ppdc.ir/Covid19/Pajoheshha/87.pdf 7) مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی 1510373/https://rc.majlis.ir/fa/report/show
(9911، داوری، علی؛ صفحه ششم) (9911، داوری، علی؛ صفحه هشتم) (9911، داوری، علی؛ صفحه یازدهم) (9911، داوری، علی؛ صفحه دوازدهم) (9911، داوری، علی؛ صفحه سیزدهم)
9) پنج استراتژی تاب آوری کسب وکار در شرایط بحران کرونا 0) پنج استراتژی تاب آوری کسبوکار در شرایط بحران کرونا 5) پنج استراتژی تاب آوری کسبوکار در شرایط بحران کرونا 7) پنج استراتژی تاب آوری کسب و کار در شرایط بحران کرونا 7) پنج استراتژی تاب آوری کسبوکار در شرایط بحران کرونا
8) وب سایت دنیای اقتصاد
https://donya-e-eqtesad.com/%D8%A8%D8%AE%D8%B4-%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA- %D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86-62/3676467-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7- %DA%86%D9%87-%D8%A8%D8%B1-%D8%B3%D8%B1-%DA%A9%D8%B3%D8%A8- %DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7-%D8%A2%D9%88%D8%B1%D8%AF
1) تاثیر ویروس کرونا برکسبوکارهای ایرانی، گزارش منتشر شده پژوهشکده آمار
https://srtc.ac.ir/analytical-reports/ID/5133/%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1- %D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B3-%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7- %D8%A8%D8%B1-%DA%A9%D8%B3%D8%A8-%D9%88- %DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C- %D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C
91) تاثیر ویروس کرونا برکسبوکارهای ایرانی، گزارش منتشر شده پژوهشکده آمار (صفحه هفتم) 99) تاثیر ویروس کرونا برکسبوکارهای ایرانی، گزارش منتشر شده پژوهشکده آمار (صفحه یازدهم) 97) تاثیر ویروس کرونا برکسبوکارهای ایرانی، گزارش منتشر شده پژوهشکده آمار (صفحه دوازدهم)
99) تاثیر ویروس کرونا برکسبوکارهای ایرانی، گزارش منتشر شده پژوهشکده آمار (صفحه سیزدهم) 90) وب سایت دیجی کالا /https://www.digikala.com/mag/1399-detailed-report /https://www.digikala.com/mag/landing/report-1398 )95
دانشجوی کارشناسی ارشد کارآفرینی دانشگاه تهران