به گزارش آسیانیوز، در سال‌های اخیر به کرات از تله بدهی چین علیه کشورهای ضعیف در آفریقا، آسیای شرقی و آمریکای جنوبی صحبت شده است؛ که براساس آن در صورت عدم بازپرداخت تسهیلات، چین بخشی از یک پروژه در کشور میزبان را تصاحب می‌کند. اما این بار این اتفاق برای یک کشور کوچک اروپایی روی داده است.
حالا چین می‌گوید یک بزرگراه بسیار گران قیمت خواهم ساخت و اگر شما موفق به بازپرداخت وام نشدید، من بخشی از قلمرو شما را تصاحب می‌کنم. آیا اين یک قرارداد استعماری به نظر نمی‌رسد؟ این دقیقاً همان کاری است که چین با مونته نگرو انجام میدهد.
پروژه بی‌فایده بزرگراه چین در مونته نگرو
مونته نگرو برای مدت‌ها به دنبال ساخت یک پروژه بزرگراهی است. این کشور قصد دارد بندر «بار» در جنوب را از طریق یک بزرگراه به طول 165 کیلومتر به مرز صربستان در شمال متصل کند. با این حال، قدرت‌های غربی نسبت به این پروژه خوش‌بین نیستند بطوریکه یک شرکت مشاوره بریتانیایی اعلام کرده بود؛ این پروژه از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست.
تا اینکه چین وارد میدان شود و در سال 2014، مونته نگرو قراردادی را با شرکت جاده و پل چین (CRBC)، یکی از شرکت‌های تابعه شرکت ساخت و ساز ارتباطات چین (CCCC) امضا کرد. طبق این قرارداد، CRBC متعهد شد یک بخش 42 کیلومتری از بزرگراه بار-بولجاره را بسازد.
قرارداد وام استعماری
با این حال، ساخت بزرگراه 42 کیلومتری با شروطی همراه بود تا مونته نگرو مجبور به امضای قرارداد وام با اگزیم بانک دولتی چین شد. ارزش این وام نزدیک به 1 میلیارد دلار بود که برای بخش 42 کیلومتری بزرگراه بسیار گران به نظر می‌رسد. همچنین، قرارداد وام دارای دو شرط فاحش است: نخست؛ ماده 8.1 بیان می‌کند که در صورت عدم بازپرداخت وام، مونته‌نگرو «از هرگونه مصونیت به دلایل حاکمیت یا غیر آن برای خود یا دارایی خود چشم پوشی می‌کند» و دوم؛ در صورت بروز اختلاف، داوری در یک دادگاه چینی انجام می‌شود.
صحبت در مورد تضاد منافع بین سازنده پروژه، همچنین وام دهنده و داور است. در واقع پکن می‌تواند همه جوانب را آنطور که می‌خواهد به پیش ببرد.
از همین روی؛ اگر مونته‌نگرو نتواند وام را بازپرداخت کند، چین این گزینه را خواهد داشت که یک دارایی سرزمینی استراتژیک مانند بندر بار در دریای آدریاتیک را تصاحب کند. این نه تنها یک چشم انداز ناخوشایند برای مونته نگرو بوده بلکه تهدیدی برای اتحادیه اروپا است، چون منجر به این خواهد شد که رقیب خود یعنی چین، جای پای خود را در همسایگی اتحادیه محکم‌تر کند.
بزرگراه
قرار بود چین تا می 2019 این بزرگراه را بسازد اما در پایان سال 2021، جاده هنوز برای استفاده عموم باز نیست. چرا چین پروژه را به سرعت دنبال نمی‌کند؟ چون حتی در صورت بروز اختلاف، دادگاه چینی به عنوان داور عمل می‌کند و قطعاً به نفع پکن رای میدهد.
این پروژه در هر صورت از نظر اقتصادی غیر قابل دوام است و به نفع مونته نگرو نخواهد بود، چون در واقع بی معناست. دراگان سوک ،وزیر دادگستری سابق مونته نگرو، نیز در این مورد گفت که «ما شوخی می‌کنیم: این بزرگراهی است از هیچ به هیچ.»
در همین حال، اقتصاد مونته نگرو در حال حاضر با فشار وام چین مواجه است. از سوی دیگر، سال گذشته گزارش شد که بدهی ملی مونته نگرو به 103 درصد تولید ناخالص داخلی (GDP) افزایش یافته است.
سال گذشته، این کشور به سختی از نکول در اولین بخش از بازپرداخت‌ها به Exim Bank چین جلوگیری کرد. با این حال، خطر نکول هنوز وجود دارد. این تهدید دائمی است که چین بخشی از خاک مونته نگرو را تصاحب کند.
روی آوردن به اتحادیه اروپا
قرارداد بزرگراه دو کشور توسط دولت قبلی میلو جوکانوویچ امضا شد. جوکانوویچ هنوز رئیس جمهور مونته نگرو است، اما یک دولت جدید در سال 2020 به قدرت رسید. نخست وزیر جدید زدراوکو کریوکاپیچ بلافاصله پس از تصدی مسئولیت به دنبال تسویه بدهی این کشور است.
کریوکاپیچ گفت که «در اینجا، ما یک ضرب المثل داریم: بدهی، بدترین دشمن شماست». نخست وزیر افزود: "در مورد ریسک مالی، ما متقاعد شده‌ایم که این ماده 8 هرگز نمی‌تواند فعال شود و مونته‌نگرو هر کاری که لازم باشد برای تبدیل شدن به یک کشور باثبات از نظر اقتصادی انجام خواهد داد.
دولت جدید برای دریافت کمک به اتحادیه اروپا و ایالات متحده مراجعه کرده است. بطوریکه سال گذشته، در قراردادی با بانک‌های آمریکایی و اتحادیه اروپا برای پوشش بدهی، این کشور موفق شد تا اولین قسط وام چین را بازپرداخت کند، یعنی نرخ بهره وام از 2 درصد به 0.88 درصد کاهش یافته است./
نویسنده: توحید ورستان