اگر روزگاری نه چندان دور بحث در بازار مسکن بر سر میزان رقم تسهیلات بانکی خرید مسکن و شرایط آن بود و کارشناسان از کم بودن نسبت و سهم تسهیلات بانکی از قیمت و ارزش آپارتمان سخن می‌گفتند، حال با توجه به جهش قیمت‌ها در بازار اجاره و خرید مسکن به گونه‌ای است و شرایط در بازار مسکن چنان تغییر کرده است که خانه‌دار شدن به رویایی دورتر از قبل بدل شده و صحبت بر سر تسهیلاتی است که قرار است بخشی از ودیعه یا پول پیش اجاره مسکن را تامین کند.
تسهیلاتی که تحت عنوان «تسهیلات کمک ودیعه اجاره مسکن» در تابستان امسال در یکی از جلسات ستاد ملی مدیریت کرونا، طراحی و تصویب شد.
هدف از اعطای این تسهیلات، تامین تمام یا قسمتی از هزینه ودیعه واحد مسکونی برای اجاره‌نشین‌هاست اما به صاحبخانهها تعلق می‌گیرد تا در طول دوره اجاره واحد مسکونی، استفاده شود.
منابعی که برای این تسهیلات درنظرگرفته شده ۲۰ هزار میلیارد تومان است که برای پرداخت به تمام شش میلیون و ۶۰۰ هزار خانوار اجاره‌نشین در سراسر ایران کافی نیست هرچند که طبیعتا نه تمام این خانوارها تمایلی به دریافت این وام دارند و نه تمام متقاضیان حائز شرایط دریافت آن خواهند بود.
رقم این تسهیلات چقدر است؟
این تسهیلات بنا به محل سکونت مستاجرین متفاوت و در سه سطح مختلف طراحی شده است. تسهیلات ودیعه مسکن برای مستاجرین تهرانی۵۰ میلیون تومانی برای ساکنان کلانشهرهای مشهد، اصفهان، کرج، شیراز، تبریز، قم، اهواز و کرمانشاه ۳۰ میلیون تومان و بالاخره برای مستاجرین سایر شهرها ۱۵ میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
نرخ سود این تسهیلات چقدر در نظر گرفته شده است؟
بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار، سود این تسهیلات ۱۳ درصد است که در یک دوره زمانی ۱۲ ماهه از دریافت کننده تسهیلات کسر می‌شود و پس از یک سال زمانی که قرارداد اجاره به پایان می‌رسد اصل پول پیش (ودیعه) به بانک عامل بازگردانده می‌شود.
بر اساس مصوبه شورای پول و اعتبار کارمزد وام ودیعه مسکن ۱۳ درصد است. اگر تغییری صورت نگیرد، قرار است مستاجران این سود ۱۳ درصدی را در ۱۲ ماه پرداخت کنند و اصل مبلغ ودیعه را هم در پایان قرارداد یکساله‌شان با صاحبخانهها (یعنی مرداد ۱۴۰۰) به شبکه بانکی برگردانند.
بر اساس گفته‌های عبدالناصر همتی، رئیس کل بانک مرکزی، گیرندگان تسهیلات کمک ودیعه مسکن می توانند به انتخاب خود اصل مبلغ را نزد خود نگه داشته و از آن خود کنند. در صورت انتخاب این روش سود تسهیلات با نرخ ۱۲ درصد محاسبه خواهد شد و دوره بازگشت اصل و سود تسهیلات ۳۶ ماه (سه ساله) است.
آیا برآوردی از میزان اقساط ماهانه این تسهیلات می‌توان داشت؟
برای کسانی که تنها تمایل به استفاده از این تسهیلات به عنوان ودیعه دارند و پس از پایان دوره اجاره اصل پول را باز می‌گردانند و تنها سود متعلقه به این تسهیلات را ماهانه در ۱۲ قسط می‌پردازند می‌توان این اعداد و ارقام را متصور بود:
اما اقساط ماهانه وام گیرندگانی که شیوه دوم را انتخاب می‌کنند و متقاضی تمام این تسهیلات هستند، اقساط ۳۶ ماهه به تناسب رقم وام به این صورت محاسبه خواهد شد:
البته ستاد ملی مدیریت کرونا برای تسهیلات بیش از ۳۰ میلیون تومان که تسهیلات مختص تهرانی‌هاست، در روش دوم، امکان طولانی‌تر شدن دوره بازپرداخت اقساط تا ۶۰ ماه را نیز پیش‌بینی کرده است.
برای دریافت این تسهیلات چه شرایط و مدارکی لازم است؟
دریافت این تسهیلات نیز همچون دیگر تسهیلات بانکی در ایران با دشواری همراه است و برای گرفتن آن باید از بروکراسی سنگینی گذر کرد. داشتن اجاره‌نامه رسمی به تاریخ ۴ مرداد ۹۹ به بعد، همراه با کد رهگیری مهم‌ترین شرط دریافت این تسهیلات است.
برای آنکه کسی بتواند از وام ودیعه مسکن برخوردار شود باید دست‌کم ۵ سال در شهری که برای اجاره مسکن در آن درخواست داده، زندگی کرده باشد.
متقاضی این تسهیلات و افراد تحت تکفل او باید از ابتدای سال ۸۴ به بعد زمین یا واحد مسکونی نداشته باشند، در واقع داشتن سابقه خرید و فروش ملک و زمین به این معناست که متقاضی وام شرایط دریافت آن را ندارد.
شرط دیگر دریافت این تسهیلات این است که متقاضی از ابتدای انقلاب بهمن ۵۷ تاکنون از هیچ یک از امکانات نهادهای دولتی و عمومی غیردولتی مربوط به تامین مسکن شامل زمین، واحد مسکونی و یا تسهیلات یارانه‌ای خرید و یا ساخت واحد مسکونی استفاده نکرده باشد. استفاده از خانه‌های سازمانی یا دریافت زمین دولتی و امثال آن از جمله مصادیق این شرط است که از آن تحت عنوان سبز بودن فرم «ج» یاد می‌شود.
این شرط باعث می‌شود تا آنها که پیش از این در طرح اقدام ملی مسکن ثبت‌نام کرده‌اند در بین دوراهی استفاده از این تسهیلات یا ادامه مسیر اقدام ملی مسکن یک امکان را انتخاب کنند، چون اگر از این تسهیلات بهره بگیرند، فرم «ج» آنها در طرح اقدام ملی مسکن قرمز می شود و عملا از آن طرح حذف خواهند شد.
شرط دیگر برای تعلق گرفتن این تسهیلات به متقاضیان در نظر گرفتن وضعیت تاهل افراد است، این تسهیلات فقط به متاهل‌ها یا سرپرستان خانوار تعلق می‌گیرد و با این حساب مجردهای مستاجر از دایره تسهیلات ودیعه مسکن بیرون می‌مانند.
برای زنان خودسرپرست نیز دریافت این وام مشروط به آن است که حداقل سن زن خود سرپرست متقاضی تسهیلات ۳۵ سال باشد.
در ابتدای اجرای این طرح یکی از شروط دریافت این تسهیلات نداشتن منع قانونی برای دریافت تسهیلات بانکی اعلام شده بود که شامل مواردی همچون نداشتن چک برگشتی یا تسهیلات معوقه بانکی بود، اما در ادامه اجرای این طرح بر اساس مصوبه ستاد ملی مدیریت کرونا و اعلام مسئولین بانک مرکزی داشتن چک برگشتی مانعی بر سر راه دریافت تسهیلات کمک ودیعه اجاره مسکن به حساب نمی‌آید.
آیا متقاضیان این تسهیلات علاوه بر داشتن این شروط، باید وثیقه‌گذاری نیز انجام دهند؟
دقیقا. این مشکل بعدی دریافت این تسهیلات است. یعنی اگر متقاضی این تسهیلات بتواند از مشکلات و موانع شرط های پیش گفته بگذرد باید برای ادامه طی مراحل دریافت این تسهیلات به فکر وثیقه مناسب باشد.
گواهی کسر از حقوق برای حقوق‌بگیران یکی از انواع وثیقه موردنیاز برای دریافت این تسهیلات است. برای خانوارهای تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی گواهی کسر از مستمری نیز می‌تواند به عنوان وثیقه وام پذیرفته شود.
دیگر وثیقه‌ای که قرار شده تا شبکه بانکی برای پرداخت این تسهیلات از متقاضیان بپذیرد، سهام عدالت است.
کار وثیقه‌گذاری برای تسهیلات ۱۵ میلیون تومانی آسان‌تر است. برای پرداخت وام ۱۵ میلیون تومانی به تشخیص بانک عامل متقاضی وام می‌تواند از چک خود یا سفته استفاده کند. تسهیلات ۱۵ میلیون تومانی برای شهرهایی به جز تهران و سایر کلانشهرها پیش بینی شده است.
برای وام‌های بیش از ۱۵ میلیون تومان اخذ سفته یا چک فرد متقاضی به همراه یک ضامن می‌تواند به عنوان وثیقه پذیرفته شودُ البته شری تشخیص و موافقت بانک با این ترکیب، الزامی است.
روش ثبت‌نام برای دریافت تسهیلات کمک ودیعه اجاره مسکن چگونه است؟
برای ثبت‌نام دریافت این تسهیلات سرپرست خانوار باید شماره کدملی را به شماره ۳۰۰۰۷۳۶۴۰ پیامک کرده و اطلاعات خواسته‌شده در سامانه طرح اقدام ملی مسکن به آدرس www.tem.mrud.ir را کامل کند.
با انجام ثبت‌نام پیامکی، ابتدا شرایط متقاضی مورد بررسی قرار می‌گیرد و سپس با ارسال پیامکی به سرپرست خانوار و معرفی بانک وام‌دهنده، سایر مراحل تقاضای دریافت تسهیلات این وام عملیاتی می‌شود./