اینکه هم بتوانیم کالا و یا خدمات تولیدی در داخل را به مقاصد صادراتی بفروشیم و هم بتوانیم از کمبود کالا در داخل کشور نگرانی نداشته باشیم، لازمه ایجاد تنوع در محصولات صادرات کشور است.
تنوع صادرات یکی از شاخص های بین المللی است که نشان می دهد کشورها تا چه حد توانسته اند، سبد صادرات خود را متنوع نمایند و از ظرفیت های خود برای تولید و صادرات استفاده کنند. مسلما چنانچه منابع صادراتی کشور متنوع باشد و صرفا در حد چند قلم کالا و یا خدمات نباشد، این امکان وجود دارد که رونق تولید به بخش های متنوع جامعه نیز رسوخ کند و شرکت ها بتوانند در سطح کشور علاوه بر تامین مصرف داخل، بازارهای صادراتی را نیز تامین کنند.
بر اساس شاخص های بین المللی تنوع صادراتی، رتبه ایران 4.64 می باشد که در تقسیم بندی در طبقه کشورهایی مانند مغولستان، کنگو، بولیوی قرار می گیرد.
کشور ترکیه در این شاخص رتبه 1.81 را در اختیار دارد و توانسته است منابع متنوع صادراتی را در کشور خود فراهم آورد. ترکیه در این شاخص با کشورهایی مانند هند، چین، ایالات متحده آمریکا و نیز اتحادیه اروپا هم گروه است.
همگان به خوبی می دانیم که با توجه به تنوع مواد اولیه، انرژی و نیز فرصت بازار 1300 میلیارد دلاری کشورهای همسایه، ایران می تواند با برنامه ریزی صحیح به سرعت شاخص تنوع صادرات خود را بهبود بخشد و به جایگاه بالاتری دست یابد.
بدیهی است بهبود این شاخص می تواند باعث رونق تولید و استفاده از ظرفیت های خالی در کارخانجات برای تولید و نهایتا رونق در اشتغال کشور گردد.
طبیعی است چنانچه بتوانیم توانمندی های خود را در حوزه صادرات و جذب سرمایه به خوبی معرفی کنیم، خریداران و یا سرمایه گذاران با قیمت های رقابتی و کیفیت های بهتر مواجه شوند، خود به راحتی حتی سخت ترین تحریم ها را دور می زنند و کالای ارزان تر را سریع تر خریداری کنند و یا در فرصت های سرمایه گذاری مشارکت می کنند.
عده ای بهترین کالا را مناسب برای صادرات می دانند، عده گران ترین کالاها را مناسب برای صادرات می دانند، اما واقعیت این است که لازمه "تولید صادرات محور" و یا "تولید برای جهان" نیازمند دریافت اطلاعات از بازارهای هدف و معرفی کالا و یا خدمات با الگوی صحیح است. گاهی بالاترین کیفیت برای یک بازار هدف، گاهی بسته بندی کوچک تر و بزرگ تر، گاهی مشخصات فنی متفاوت و .... می تواند سطح کیفیت مورد نیاز در آن بازار خاص را معرفی نماید.