به گزارش آسیانیوز، دو کارشناس اقتصادی در یک گفتگوی زنده به آینده اقتصاد ترکیه پرداختند و به این سوال پاسخ دادند که تحولات اقتصادی ترکیه چه تاثیری بر زندگی ایرانیان ممکن است داشته باشد.
------------------------
بیشتر بخوانید
در ترکیه چه خبر است؟
----------------------------------------------------------
ابراهیم علیزاده، سردبیر تجارت‌نیوز درباره سرمایه‌گذاری در کشور ترکیه به سوالاتی پاسخ داده است.
اقتصاد ترکیه شاهد تحولات مهمی است. افزایش شدید تورم، کاهش نرخ بهره، رشد سرمایه‌گذاری در بخش‌هایی مثل مسکن و افزایش دستمزدها. از نگاه برخی همه این اتفاقات برای تصاحب بازارهای کالایی کشورهای دیگر است و اردوغان به دنبال جهش صادراتی است. این اتفاقات چه تاثیری بر اقتصاد ایران دارد؟ روند لیر چه خواهد شد؟ سرمایه‌گذاری در ترکیه چه خواهد شد؟
اخیرا سی ان ان نیز پیش‌بینی کرده تا ۹ دیگر نرخ تورم ۲۱ درصدی فعلی ترکیه به ۳۰ درصد می‌رسد. با این وضعیت اقتصاد ترکیه چه خواهد شد؟
در ترکیه دقیقا چه اتفاقی درجریان است؟
مریم محبی، کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال بیان کرد: برای اینکه متوج شویم هم اکنون در ترکیه شاهد چه حوادثی هستیم باید گذشته را مرور کنیم، چون ترکیه از سال ۲۰۰۵ تا حدود ۲۰۱۰ جزو کشورهایی بود که یک الگو برای توسعه اقتصادی محسوب می‌شد. چه چیزی باعث شد این کشور الگو شود و در این شرایط چه تغییراتی ایجاد شده است؟ ترکیه کشوری بوده که در آن بارها کودتا انجام شده، تغییرات پولی وجود داشته و اصلاحات زیادی اتفاق افتاده است.
------------------
بیشتر بخوانید
«قوانین جدید کرونایی» مسافرت به ترکیه
---------------------------------------------------------
وی افزود: مساله‌ای که باعث شد ترکیه از سال ۲۰۰۱ به بعد ثبات خوبی را تجربه کند سه محور بود: سیاست‌گذاری‌های صحیح پولی، سیاست‌گذاری‌های صحیح ارزی و سیاست‌گذاری‌های صحیح اقتصاد در سطح کلان، ولی از سال ۲۰۱۶ با مداخله‌های بیشتر حزب حاکم که به اسم دیکتاتوری اقتصادی از آن یاد می‌شود باعث شده روند با ثبات رشد ترکیه مثل قبل نباشد. آنچه که امروز شاهد آن هستیم این است که مداخله‌های دولتی در بخش خصوصی‌سازی توانسته باعث کسری بودجه و لزوم افزایش بدهی دولت و انتشار اوراق شود و از طرفی این مداخله‌ها در بخش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی کاهش پیدا کند و از طرفی هم کشوری که از باقی کشورها سرمایه می‌پذیرفت به کشورهای بی‌ثبات‌تر در منطقه مثل ایران و عراق روی بیاورد.
ترکیه رونق خوبی داشت
عبدالله مشکانی، دیگر کارشناس این برنامه زنده اینستاگرامی در این خصوص گفت: ترکیه به یمن سرمایه‌گذاری خارجی رونق خوبی داشت ولی مساله اصلی فعلی این است که بدهی خارجی آن نسبت به HDP آن دو برابر شده است. سرمایه‌گذاری‌هایی که انجام شده با نرخ بالا است و سرمایه‌گذاری در ترکیه با نرخ بالا است حتی تا ۱۴ درصد نیز رسیده است، البته بخشی از آمارهای ترکیه را نمی‌توان پیدا کرد.
وی افزود: اصل مشکل در ترکیه این است که۴۵۰ میلیارد دلار بدهی خارجی دارد. لیر وضعیت سقوط آن مشابه با ریال است و دلار در ترکیه ۱۷ برابر شده است، البته در این بازه زمانی در ایران بیش از ۲۰ برابر بوده. وضعیتی که ما از سال ۹۰ تا الان در اقتصاد ایران شاهد بودیم الان در اقتصاد ترکیه رخ می‌دهد، ولی با یک تفاوت.
مشکانی ادامه داد: ریشه جهش ارز در ترکیه مثل همان مشکلی است که در سال‌های ۷۰ تا ۷۵ در ایران به وجود آمد. در این سال‌ها یکسری بدهی‌های خارجی صورت گرفته بود و وقتی زمان برگشت بدهی‌ها رسیده بود پول‌ها در پروژه‌های بلندمدت درگیر بود و ریال سقوط کرد.
سقوط ارزش لیر فرصت یا سراب؟!
مشکانی در این باره گفت: در کوتاه مدت برخی می‌توانند از کاهش قیمت لیر سود کنند ولی باید سرعت عمل داشته باشند و عمدتا کسانی می‌توانند این کار را انجام دهند که در حال حاضر آنجا زندگی می‌کنند و در جریان قیمت‌ها هستند. سقوط پول هر کشوری می‌تواند به شرطی که متغیرهای بعدی اقتصاد هم پشتیبانی کنند باعث توسعه صادرات شود. ما بخشی از بازار صادرات ترکیه را در دو سه سال اخیر گرفتیم آن هم به دلیل رشد دلار. من فکر می‌کنم ترکیه احساس خطر کرده است و چون دیده بعضی از بازارهایش را از دست می‌دهد فکر می‌کند سقوط لیر می‌تواند برای کشورشان خوب باشد.
وی افزود: ریزش شارپی لیر به نفع اقتصاد ترکیه نیست و نفع آنها در این بود که اگر چنین کاری را هم می‌خواستند انجام دهند به تدریج صورت می‌گرفت اما اکنون کسب و کارهای خرد آنها آسیب خواهند دید، ایرانی‌هایی که به آنجا مهاجرت می‌کنند عمدتا از این کسب‌کارهای خرد دارند و زمانی که درگیر رکود شوند متضرر می‌شوند و دو سه سال سختی پیش رو دارند.
محبی نیز در این مورد پاسخ داد: مهم این است که ما با چه دیدی به این موضوع نگاه می‌کنیم و اگر بخواهیم پارادایم ذهنی ایرانیان را درنظر بگیریم بازار مسکن را یک بازار سرمایه می‌دانیم درصورتی که در بسیاری از کشورهای خارجی اینطور نیست. چنانچه ما در ایران مسکنی بخریم مخصوصا اگر از طریق وامی برای خرید مسکن دریافت کنیم در بلندمدت افزایش قیمت ملک نه تنها بدهی و هزینه مالی مسکن را پوشش می‌دهد بلکه بازدهی قابل توجهی هم دارد درصورتی که در ترکیه این اتفاق نمی‌افتد چون قانون‌گذاری‌هایی که در این حوزه می‌شود شرایط ایده‌آل ایران را ندارد.
وی افزود: افرادی که می‌خواهند پول خود را به پول در ترکیه تبدیل کنند خریدشان به دلار است، در کشور ما تورم منفی داریم و بازده دارایی‌ها همواره منفی است بنابراین وقتی ارزش لیر در برابر دلار افت می‌کند و قیمت مسکن آنقدر رشد نمی‌کند که آن هزینه را پوشش دهد آن سرمایه‌گذار قطعا ضرر می‌کند و این اتفاق الان افتاده است و دلار کمتری را نسبت به دو سال قبل دریافت می‌کند.
مشکانی اظهار کرد: ملک‌هایی که در ترکیه خریده می‌شود دو دلیل دارد: دلیل اول اینکه بتوان با آن پاسپورت ترکیه گرفت، با خرید ملک آزاد در ترکیه یک سال اقامت داده می‌شود. این ملک به دلار محاسبه می‌شود و ارزش آن باید به ۲۵۰ هزار دلار برسد و پس خرید هر زمان آن فرقی برای سرمایه‌گذار ندارد. ارزش این ملک‌های ۲۵۰ هزار دلاری ۱۷۰ تا ۸۰ هزار دلار بیشتر نیست و اسنتباط من این است که مردم در خرید این ملک‌ها حدود ۴۰ درصد ضرر می‌کنند.
وی افزود: بخشی از ملک‌هایی که در ترکیه خریده می‌شود به دلیل مالیات بر عایدی سرمایه در کشور است. عده‌ای که در ایران ملک دوم یا سوم دارند آن را نگه نمی‌دارند تا برای آن مالیات بدهند و سرمایه خود را به خارج از کشور می‌برند، ولی در چاله کاهش ارزش لیر ترکیه می‌افتند.
این کارشناس اقتصادی بیان کرد: استنباط من این است که از این طریق ترکیه با ۱۰۰ هزار دلار پاسپورت می‌فروشد، ولی پاسپورت ترکیه هم خیلی معتبر نیست. برای پاسپورت خرید ملک قبرس مورد مناسب‌تری محسوب می‌شود چون ملک‌ها در آنجا ارزان‌تر است هرچند که تجارت آنجا مثل ترکیه نیست و کیفیت زندگی بهتری دارد. من بازار چند کشور را بررسی کرده‌ام و توصیه می‌کنم کسانی که صرفا برای سرمایه‌گذاری ملک می‌خرند در ایران سرمایه‌گذاری کنند، اجاره ملک در ایران ارزش بیشتری دارد و در کشور خود به قوانین مسلط‌تر هستند. در قدم بعدی مردم ملک نخرند. تورمی که درحال حاضر اتفاق افتاده اول خود را در استانبول نشان می‌دهد و مدتی طول می‌کشد تا به نواحی دیگر برسد پس اگر کسی اصرار به سرمایه‌گذاری دارد به مناطقی برود که هنوز ملک در آنها رشد نکرده است.
سردبیر تجارت‌نیوز: به نظر شما دیدار رئیسی و اردوغان و وعده‌های همکاری اقتصادی بین دو کشور چقدر روی زندگی مردم ایران تاثیر می‌گذارد؟
محبی گفت: فکر نمی‌کنم خیلی روی زندگی مردم تاثیرگذار باشد. در حوزه کلان می‌توان اثرگذار باشد چون حجم معاملات افزایش پیدا می‌کند ولی این افزایش به معنای تاثیر مستقیم روی زندگی مردم ایران نیست.
مشکانی عنوان کرد: معمولا کشورهای همسایه باید یک سطح ارزی را نسبت به هم حفظ کنند. این اتفاق در ایران و سقوط ارزش پول در ایران ترکیه را به این نتیجه رساند که باید قیمت لیر هم کاهش پیدا کند چون بازارهای صادراتی خود را از دست داده بودند. این احتمال وجود دارد که دیگر کشورهای همسایه هم به تدریج به این نتیجه برسند.
تاثیر کاهش ارزش لیر بر بازار مسکن ایران
محبی بیان کرد: من فکر نمی‌کنم تاثیر زیادی در بازار مسکن ایران داشته باشد. زمانی می‌تواند تاثیرگذار باشد که مثلا یک ایرانی تنها ملک خود را در ترکیه سرمایه‌گذاری کند که این هم خیلی محتمل نیست.
وی افزود: درخصوص تاثیر بر بازار ارز دو نکته وجود دارد: یکی از قسمت‌های اقتصادی ترکیه که در کنار دیگر عوامل باعث رشد اقتصادی آن شده خدمات پولی و بانکی است و به صورت واسطه بین بانک‌های خاورمیانه و اروپایی عمل می‌کند. چنانچه ما در ایران بتوانیم به برجام برگردیم و شرایط تسهیلات مالی بهتری را داشته باشیم یکی از راه‌های خروج ارز می‌تواند طریق ترکیه باشد که سرعت گردش پول برای ایران را افزایش می‌دهد.
این کارشناس اقتصادی گفت: سرمایه‌گذاری‌هایی که برای خرید پاسپورت انجام می‌شود به دلار است، حتی افرادی که لیر می‌خرند با توجه به اینکه لیر ارز مرجع نیست، اگر بخواهیم به این موضوع اشاره کنیم که ارزش لیر روی ارزش دلار در ایران تاثیر می‌گذارد یا نه باید اشاره کنیم چون خیلی حجم زیادی ندارد در سطح جهانی ندارد چنانچه همین روند ادامه یابد باز هم فکر نمی‌کنم این خروج ارز در زمان کوتاه بتواند باعث افزایش قیمت دلار در ایران شود.
مشکانی نیز گفت: سقوط لیر بر بازار مسکن ایران تاثیر دارد. علت آن هم این است که املاکی در مناطق خوب استانبول وجود دارد که قیمت آن از مسکن در خیابان‌های خوب تهران کمتر است و احتمالا آگهی‌های فروش ملک به دلیل مهاجرت زیاد می‌شود. این مساله روی تقاضای ارزی و مهاجرت ما هم به ویژه روی قشری که مازاد سرمایه دارند موثر است. البته من ترجیح می‌دهم سرمایه‌ای که دارم را در کشور خودم نگه دارم.
ریسک سیاسی در ترکیه چطور است؟
محبی در این خصوص اظهار کرد: ریسک سیاسی در حال حاضر در ترکیه مشاهده می‌شود چون آن ثباتی که وجود داشت متزلزل شده است و از سال ۲۰۱۷ نرخ تورم دو رقمی شده و قوانین درحال تغییر است و سرمایه‌ها را تهدید می‌کند. اردوغان دوسال دیگر در این مسند هست و تا زمانی که او باشد اتفاق متفاوتی نمی‌افتد مگر اینکه خودش تغییر رویه دهد.
مشکانی گفت: اردوغان خود را با خاورمیانه درگیر کرده است و من ریسک سیاسی در ترکیه را بالا می‌بینم. چون اردوغان دیگر آنچنان محبوبیتی بین مردم ندارد احتمالا سال ۲۰۲۳ حزب مخالف در ترکیه روی کار می‌آید. سفرهای مختلف ارودغان می‌خواهد نشان دهد مقبولیت منطقه‌ای دارد.
محبی درخصوص سرمایه‌گذاری بر روی لیر گفت: اگر بحث افراد سرمایه‌گذاری است من آن را متزلزل می‌بینم. دلار را پیشنهاد می‌دهم چون ثبات بیشتری دارد و کالای امنی برای سرمایه‌گذاری نیست.
مشکانی در پایان بیان کرد: من حدس می‌زنم در کوتاه‌مدت می‌شود نوسان روی آن گرفت ولی به‌طور کلی آن را توصیه نمی‌کنم. ارزش لیر هم اکنون ریخت و این روند ممکن است ادامه داشته باشد. در کلیت من توصیه به خروج سرمایه از کشور ندارم. ملک دلاری در ترکیه صرفا به درد کسی می‌خورد که می‌خواهد بین ایران و اروپا تجارت کند، تجریم‌ها را دور بزند و سودی که از این تجارت می‌برد به نفعش تمام می‌شود./